Hipotrofia płodu – od czego zależy, co to jest?

Hipotrofia płodu, fachowo zwana wewnątrzmacicznym zahamowaniem wzrostu płodu, IUGR (ang. Intrauterine Growth Restriction) to stan, w którym dziecko w łonie matki osiąga mniejsze wymiary niż te, jakie przewidziane są dla danego okresu ciąży. Ze statystyk wynika, iż problem ten dotyczy dotyczy około 3-10 proc. wszystkich ciąż.

Diagnoza

Hipotrofię diagnozuje się podczas wizyty ginekologicznej, na podstawie badania USG, które wykonuje lekarz. Na podstawie pomiarów płodu szacuje on jego przewidywaną płodu i porównuje uzyskany wynik z siatkami z krzywą przyrostu masy ciała. Masa ciała na poziomie poniżej 10 percentyla stanowi podstawę do ultrasonograficznego rozpoznania hipotrofii płodu. Ostateczne rozpoznanie tego schorzenia następuje natomiast dopiero po urodzeniu dziecka. Wówczas oceniane się parametry anatomiczne i czynnościowe noworodka. Jednakże, to prawidłowa diagnoza, postawiona, gdy jeszcze dziecko przebywa w łonie matki, to klucz do późniejszego, odpowiedniego postępowania z takim noworodkiem.

Rodzaje hipotrofii

Współczesna medycyna rozróżnia dwa rodzaje hipotrofii: symetryczną i asymetryczną. W pierwszym przypadku płód jest wyraźnie mniejszy, ale jednocześnie zachowane zostają proporcje. Zmniejszeniu ulegają w tym samym stopniu wszystkie części ciała dziecka. Hipotrofia symetryczna może wystąpić do 20-tego tygodnia ciąży. Ze statystyk wynika, że ten rodzaj dotyczy 20 procent przypadków wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu. W przypadku hipotrofii asymetrycznej, występuje nieproporcjonalne zmniejszenie rozmiaru ciała dziecka: główka i kończyny rosną prawidłowo, natomiast obwód brzuszka jest mniejszy, niż powinien być. Ten nieprawidłowy wzrost dotyczy wszystkich narządów, z wyjątkiem serca, mózgu i nadnerczy. Hipotrofia asymetryczna pojawia się po 20-stym tygodniu ciąży. Rodzaj ten występuje znacznie częściej, gdyż dotyczy 80% wszystkich przypadków tego schorzenia.

Przyczyny hipotrofii

Podstawowym powodem hipotrofii jest niewydolność łożyska spowodowana nieprawidłową implantacją zarodka w macicy. W praktyce jednak możemy wskazać szereg innych czynników, które wywołują ten niepożądany stan i zakłócają normalny rozwój dziecka w łonie matki. Niestety w ponad 40% przypadków wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu, nie da się jednoznacznie zidentyfikować przyczyny. Lekarz prowadzący ciąże powinien jednak na podstawie wywiadu lekarskiego z przyszłą mamą wyodrębnić grupy ryzyka. Medycyna grupuje przyczyny hipotrofii na 4 rodzaje. Mogą to być czynniki matczyne, a więc schorzenia układu krążenia, nerek, cukrzyca, przebyte infekcje, choroby pasożytnicze, leki oraz używki. Warto podkreślić, że w 30% przypadków przyczyną jest palenie tytoniu przez matkę! Druga grupa to czynniki płodowe, czyli wady wrodzone, zakażenia, aberracje chromosomalne, ciąże wielopłodowe. Co ważne, przy hipotrofii wczesnej należy wykluczyć zaburzenia chromosomalne płodu np. zespół Downa. Hipotrofia może wiązać się także z wystąpieniem cytomegalowirusa, toksoplazmozy, różyczki. Kolejna grupa przyczyn to czynniki łożyskowe. W tej kategorii mieszczą się: przedwczesne oddzielenie łożyska, jego nieprawidłowe położenie, krwiak pozałożyskowy, zapalenie kosmków łożyskowych. W ostatniej grupie znajdują się tzw. czynniki społeczne, czyli ciężka praca fizyczna wykonywana przez matkę, niedożywienie, nieodpowiednia opieka prenatalna, itp. Warto dodać, że ryzyko wystąpienia hipotrofii jest wyższe u kobiet o niskim wzroście oraz dotyczy większości ciąż mnogich.

Leczenie hipotrofii

Współczesna medycyna nie zna niestety potwierdzonych badaniami, skutecznych metod leczenia płodu z tym schorzeniem. Dlatego tak ważna jest profilaktyka, czyli redukowanie czynników ryzyka, na które przyszła mama ma wpływ. W szczególności dotyczy to zaniechania palenia tytoniu i picia alkoholu w ciąży. Ma to niebagatelne znaczenie w kontekście tego, iż w 30% przypadków winne są używki. Niezwykle ważne jest stałe monitorowanie stanu płodu za pomocą badania USG z oceną anatomii płodu, dynamiki wzrastania, przepływów krwi oraz ilości płynu owodniowego. Pewną metodą jest wdrożenie leczenia, polegającego na poprawie ukrwienia macicy. Zaleca się przyszłej mamie leżenie na lewym boku, gdyż ta pozycja ułatwia dotlenienie płodu, oraz dietę bogatą w magnez, kwas foliowy i witaminę C. Jeśli hipotrofia jest bardzo zaawansowana, stosuje się specjalne leki, których celem jest zwiększenie przepływu krwi przez łożysko. Ważne jest także monitorowanie sytuacji, przy pomocy badania KTG, aby wybrać najbardziej adekwatną i najlepszą metodę i czas porodu.

Hipotroficzny noworodek

W przypadku dzieci ze zdiagnozowanym wewnątrzmacicznym zahamowaniem wzrostu, około 15% z nich, zmiany mogą być niestety nieodwracalne. Jednakże zdecydowana większość przypadków kończy się unormowaniem prawidłowych parametrów wzrostowych przed ukończeniem 4-tego roku życia. Hipotrofia wiąże się ze Wiąże się ze zwiększonym ryzykiem niedotlenienia okołoporodowego i śmiertelnością noworodków, dlatego bywa, że konieczne będzie wcześniejsze zakończenie ciąży. Noworodek, który przychodzi na świat z hipotrofią, narażony jest na różnego rodzaju powikłania, wśród których należy wymienić: obniżony lub podwyższony poziom glukozy, obniżony poziom wapnia, zaburzenia w utrzymaniu prawidłowej ciepłoty ciała, zaburzenia hematologiczne, martwicze zapalenie jelit, itp. Dziecko hipotroficze jest także bardziej narażone na zaburzenia rozwoju psychomotorycznego, a w życiu dorosłym może grozić mu udar, zawał i cukrzyca. Biorąc pod uwagę charakter i specyfikę tego schorzenia, należy przykładać jak największą wagę do profilaktyki. Wciąż trwają badania nad skutecznymi sposobami leczenia hipotrofii, co pozwala mieć nadzieję na pojawienie się w przyszłości nowych metod terapii.

Zobacz również https://www.sosrodzice.pl/hipotrofia-plodu/